‘राजनीतिक सहभागिताको कारण महिलाहरुको क्षमता बृद्धि भएको छ’

सुशीला नेपाल
स्थायी समिटी सदस्य, नेकपा एमाले
पछिल्लो समय हामी पार्टीलाई झन् सशक्त बनाउन पार्टी संगठन सुदृढीकरण तथा विस्तार(ग्रासरुट अभियान)मा छौं । यो अभियानमा महिलाहरुलाई कसरी गोलबद्ध गर्दै लैजाने भन्ने विशेष ध्यान गएको छ । देशमा प्रजातन्त्र, लोकतन्त्र हुँदै गणतन्त्र आएको पनि धेरै बर्ष भइसकेको छ । यो अवधिमा महिलाहरुमा पनि राम्रै किसिमको परिवर्तन आएको छ । २१ औं शताव्दीका महिला अव सक्षम भइसकेका छन् । अधिकार कर्तव्यसँगै राजनीतिक चेतनाको राम्रो विकाश भएको छ ।
हिजोको तुलना गर्दा महिलाहरुको चेतना,संगठित अवस्था र सक्रियता राम्रो हुँदै गएको छ । तर हुनु पर्ने जति चाही भएको छैन । पाएको अधिकारको रक्षा गर्दै हामी थप संर्घष गर्नुपर्ने अवस्था छ । अधिकारको लडाईमा महिला एकताबद्ध र संगठीत हुनु जरुरी छ ।
समाजमा अहिले पनि महिला दविएको अवस्थामा पनि भेटिन्छन् । महिला हिंसा,बलत्कारजस्ता घटना देखिएको छ । छोरीलाईं पढाएर समक्ष र सबल बनाउने सवालमा केही सुधार भए पनि उच्च शिक्षा दिएर आफ्नै खुट्टामा उभिने बनाउने क्रम बढेको देखिदैन । त्यसैले महिला अधिकारको लडाई अझैं लड्नु पर्ने अवस्था छ ।
महिलाको सवालका मुद्दा हामीले पार्टीभित्र संगठीत रुपमा उठाइरहेका छौं । पार्टीभन्दा बाहिर सामाजिक रुपमा पनि हामीले महिला अधिकारका विषयमा भूमिका खेलिरहेका छौं । पार्टी राजनीतिमा महिलालाई समेटेर अधिकारको रक्षा र राजनीतिक लाभका विषयमा हाम्रो चासो छ । शिक्षामा बराबरी र सामाजिक भूमिका र आरक्षणमा महिलाई प्राथमिकता दिन सके हिजो तल पारिएका महिलालाई माथि ल्याउन सझिलो हुन्छ । यसका लागि नेकपा एमालेले सधै अग्रणी भूमिका खेलेको छ । जनसंगठनको रुपमा महिलालाई अघि बढाउन अनेमसँग धेरै अगाडि छ ।
२०६२ ६३ पछिको राजनीतिक परिवर्तनपछि पार्टी राजनीतिमा महिलाहरुको सहभागिता उत्साहजनक रुपमा बढेको छ । हामीले अखिल नेपाल महिला संघको मार्फत महिलाहरुमा राजनीति चेतनासँगै एमालेमा गोलबद्ध गराईं रहेका छौं । पार्टी संगठनमा महिलाहरुले खेलेको भूमिकाका कारण नै राजनीतिक क्षेत्रमा अघि बढ्ने हो । प्रशिक्षित हुँदै जाने हो भने यो क्रम निरन्तर बढ्दो छ ।
यद्यपी समाजको एक तहमा महिलामाथि अझैं विभेद कायम छ । महिलाहरुमा राजनीतिक र सामाजिक चेतना नबढेसम्म यो निर्मुल गर्न कठीन छ । त्यसैले हामी गाँउ गाँउका महिलालाई संगठित बनाउन खटिएका छौं । अधिकारको लागि जागरुक बनाउन लागेका छौं ।
ललितपुरमा धेरै बर्षसम्म म एक्लै जिल्ला संगठनमा रहेर काम गरेको थिए । महिलाहरु अघि बढेको अवस्था थिएन । तर अहिले राजनीतिक संगठनमा महिलाहरुको हिजोको भन्दा आज आर्कषण बढेको देखिन्छ । आज त्यो अवस्था छैन ।
हामीले संविधानमा महिलालाई ३३ प्रतिशत आरक्षण दिनुपर्छ भनेर संघर्ष ग¥यौं । संविधानमा पनि लेख्न सफल भयौं । राजनीतिमा महिला नआई सामाजिक परिवर्तन नहुने देखेर हामीले त्यो संर्घष गरेका हौं । यो परिवर्तनसँगै महिलाको जीवन परिवर्तन भइरहेको छ । महिलाको परिवर्तनले समाजलाई द्रुत गतिमा परिवर्तन गर्न सधाउ पुगिरहेको छ । नेकपा एमालेले महिलाको अधिकारको सवालमा सधै अग्र पंक्तिमा रहेर काम गरिरहेको छ । बेलाबेलामा हामीले संगठित रुपमा सुझाव र दवाव दिएर सही बाटोमा अघि बढाउन सहयोग गरेका छौं ।
पार्टी संगठन सुदृढीकरण तथा विस्तार(ग्रासरुट) अभियानमा महिलाहरुको सक्रियता उत्साहजनक छ । म अभियानको क्रममा कागेश्वरी मनहरा र शंखरापुर क्षेत्र पुगेर काम गर्दा एमालेलाई माया गर्नेहरुको जमात धेरै राम्रो छ । महिलाहरुको पछिल्लो उपलव्धि र सहभागिताले चेतनास्तर बढेको छ । यही चेनताका कारण राजनीतिक सहभागिता बढेको देखिन्छ । हामीले महिलालाई राजनीतिक रुपमा अघि बढ्न प्रेरणा र संगठित बनाइरहेका छौं ।
पछिल्लो समय महिला अधिकार स्थापित गर्नु पर्नेमा सरकार पक्षमा रहेका राजनीतिक पार्टीहरुको गठबन्धन संविधानको धज्जी उडाएर अधि बढेको देखिन्छ । संबैधानिक पदहरुमा महिला र पुरुष हुनु पर्ने व्यवस्थालाई पुरुष पुरुष राखेर महिलाको अधिकार र स्वभिमानमा ठेस पु¥याइएको छ । स्थानीय निकायको प्रमुख र उपप्रमुख र जिल्ला समन्वय समितीहरुमा पनि गठबन्धनले संविधान र ऐन विपरित पुरुषहरुलाई ठाँउ दिएर अन्याय गरेको छ । यस्ता घटनाले हामीले अधिकार स्थापित गर्न अझैं लडाई लड्न बाँकी रहेको देखिएको छ ।
महिलालाई अधिकार दिने र अघि बढाउन एमाले सधै उदार छ । पार्टीले संविधान र त्यसको विपरित भएका यस्ता व्यवस्थाको विरोध गरेको छ । ३३ प्रतिशत आरक्षण दिने मुद्दा एमालेले नै अघि बढाएको हो ।
महिलाहरु संगठित नभई निक्रिय भएर बस्ने हो भने अधिकारहरु कुन्ठित हुँदै जान्छ । महिलाले सामाजिक, राजनीतिक अधिकारको लडाई लड्दै जाने हो भने भविश्य उज्जवल छ । हामीले धेरै उपलव्धिहरु पाएर समाज परिवर्तनमा योगदान दिन सक्छौं ।
मैले केही बर्षमै महिलाहरुको राजनीतिक चेतनास्तर बढेको देखेको छु । आज हिजोसम्म उपमेयरमा निर्वाचन लड्न हिचकिच्याउने महिले अहिले मेयरको दावी गरेर राजनीतिमा अघि बढेका छन् । आन्दोलनको अग्रपङ्तीमा महिलाहरु देखिन थालेका छन् ।
राजनीतिक पार्टीहरुको उच्च पद र संगठनमा नै महिलाहरुको सहभागिता कम भएकाले कतिपय ठाँउमा महिला कम भएको अनुभव हुन्छ । राजनितिक रुपमा महिलाहरुको सहभागिता सुनिश्चित भए पछि ति समस्या पनि हल भएर जान्छ ।
महिलाहरु राजनीतिक प्रतिश्पर्धा गर्न इच्छुक छन् । उनीहरुमा मेयर उपमेयरदेखि सासंद मन्त्रीसम्म बनेर काम गर्ने इच्छाशक्ति र आँट बढेको छ । मैले महिलामा पछिल्लो समय इच्छाशक्ति र हुटहुटी निकै बढेको देखेको छु । उनीहरुमा कामको अनुभव राजनीतिक सहभागिताको अवसरका कारण क्षमतामा पनि बृद्धि भएको छ । अवसरले महिलाहरुको क्षमताको विकाशमा सहयोग पुगेको छ ।